Toplu Taşımaya Ulaşan Kadın (TOPUK) Projesi

TOPUK projesi kadınların toplu taşımaya erişimini güvenli, emniyetli ve konforlu kılmak üzerine geliştirilen bir projedir. 2021 Aralık ayında EKA Kainak, İBB, IstanbulON işbirliği ile yürütülen “Toplu Ulaşım Planlamasında Kadın Katılımı projesi” kapsamında İstanbul genelinde yapılan anketlerde ve sivil toplumun katılımı ile gerçekleştirilen çalıştayda kadınların ulaşımda karşılaştığı sorunların çeşitliliği dikkat çekmiştir. Bu sorunlar sokaktan toplu taşıma duraklarına, duraklardan araçlara, araç içinden tekrar kamusal dış mekâna yayılmaktadır. Toplumsal cinsiyet rollerine yön veren toplumsal ve kültürel normlar, hareketlilik kalıplarının inşasında da rol oynamakta ve ulaşımın cinsiyetçi bir nitelik kazanmasına yol açmaktadır. Bu niteliği nedeniyle ulaşım mekânı, kadınların belirli davranış pratikleri geliştirmelerine, çoğu zaman yalnız, erken veya geç vakitte yolculuk edememelerine, rotalarını ve yolculuk zamanlarını sürekli olarak ayarlamak zorunda kalmalarına ve bazen de yolculuk etmekten vazgeçmelerine neden olmaktadır. TOPUK projesi kadınların toplu taşımaya erişimini güvenli, emniyetli ve konforlu hale getirmek için katılımcı bir yöntem ve mekânsal müdahaleler bütünü önermektedir. Bu anlamda farklı kentlerde yapılacak uygulamalar için bir örnek oluşturmayı amaçlamaktadır.

Yöntem katılımcı bir tasarım ve uygulama sürecini tanımlamaktadır. Maltepe Belediyesi sınırları içerisinde konut ağırlıklı ancak karma yapı (ticaret + konut + eğitim vb.) sergileyen bir alanda seçilecek bir sokak ve sokağın bağlantı kurduğu toplu taşıma istasyonu (otobüs durağı, metro vb.) güzergahının güvenli hale getirilebilmesi için katılımcı bir süreçte sorun tespit ve öneri geliştirme çalışmaları gerçekleştirilecek, Tasarım Maratonu ile öneriler mekâna uygulanabilir hale gelecek ve Senin Sokağın faaliyetiyle mahallelilerle birlikte proje uygulanacaktır. Projenin hedef kitlesi toplu ulaşım kullanan ve sorun yaşayan kadınlar ile birlikte erişilebilirlikte zorluklar yaşayan diğer kırılgan gruplardan yurttaşları (çocuklar, engeli olan bireyler, yaş almış bireyler vb.) içermektedir. Maltepe ilçesi sınırları içerisinde yapılacak çalışmanın diğer ilçelere de örnek niteliği taşıması öngörülmüştür.